การใช้ยาที่ดีและได้ผลที่สุดคือการได้รับคำปรึกษาการใช้ยาจากแพทย์ผู้รักษา หรือเภสัชกรที่มีความรู้เกี่ยวกับการใช้ยา ซึ่งในปัจจุบันพบว่ามีการใช้ยานอนหลับอย่างแพร่หลาย โดยเฉพาะในผู้ป่วยโรคซึมเศร้า ที่มักจะนอนไม่หลับแล้วใช้ยานอนหลับเป็นตัวช่วยให้การนอนหลับ
ยานอนหลับเป็นตัวช่วยสำหรับผู้ที่มีปัญหาการนอนไม่หลับ จากภาวะต่างๆเช่นความเครียด ความวิตกกังวล เพื่อรักษาโรคต่างๆ หรือ มีสิ่งเร้ารบกวนการนอนทำให้หลับยาก ยานอนหลับไม่ได้ทำให้หลับอย่างเดียวแต่ยังมีฤทธิ์อย่างอื่นร่วมอยู่ด้วย สำหรับผู้ที่ต้องใช้ยาจึงต้องได้รับใบสั่งจากแพทย์เท่านั้นเนื่องจากมีกฎหมายออกมาครอบคลุมการใช้ยา ยานอนหลับไม่ใช่ยาชนิดใดชนิดหนึ่งแต่เป็นชื่อของกลุ่มยาที่มีผลโดยตรงหรือผลข้างเคียง ทำให้เกิดอาการง่วงและหลับง่ายขึ้น เพราะฉะนั้นยานอนหลับจึงมีหลายชนิด และออกฤทธิ์ต่างกันออกไป ซึ่งแบ่งได้ออกเป็นกลุ่มต่างๆดังนี้
- กลุ่ม Barbiturates ยากลุ่มนี้ใช้เมื่อคนไข้มีโรควิตกกังวล นอนไม่หลับ ปวดหัวและลมชัก ผลของยาจะช่วยลดเวลาก่อนนอนหลับทำให้หลับได้ยาวมากขึ้นยานี้ออกฤทธิ์กดการหายใจ จึงห้ามใช้ในผู้ป่วยที่เป็นโรคทางเดินหายใจ ปัจจุบันไม่ได้มีการใช้ยากลุ่มนี้เพื่อทำการรักษาแล้วเนื่องจากให้ผลกระทบอย่างมากกับคนไข้
- กลุ่ม Benzodiazepines เป็นยากลุ่มที่แพทย์มีการสั่งจ่ายออกเยอะที่สุด เป็นยานอนหลับที่ออกฤทธิ์โดยตรงต่อสมอง โดยออกฤทธิ์เพิ่มการทำงานของสื่อประสาทชนิดยับยั้งที่เรียกว่า กาบา เมื่อมีสารนี้เพิ่มขึ้นทำให้มีการนอนหลับโดยตรง
- กลุ่มยา Antihistamine เป็นกลุ่มยาต้านสารฮีสตามีนออกจากตัวรับหรือรีเซ็ปเตอร์สารฮีสตามีนส่วนใหญ่ใช้เป็นยาลดน้ำมูก รักษาอาการภูมิแพ้เช่นแพ้อาหาร เมาเรือ อาการคัดจมูกรวมไปถึงอาการแพ้อากาศ และสามารถรักษาเยื่อจมูกอักเสบจากอาการภูมิแพ้
- กลุ่ม Melatonin ซึ่งเป็นสารที่ร่างกายสามารถผลิตเองได้ ซึ่งสร้างจากต่อมไพเนียล ในช่วงเวลากลางคืนและจะหยุดลงเมื่อมีแสงสว่าง ซึ่งสามารถช่วยปรับเวลาชีวิต ช่วยให้นอนหลับได้ง่าย รักษาอาการช่วงนอนผิดปกติ และภาวะ Jet Lag
การใช้ยานอนหลับในระยะที่สั้นโดยได้รับคำแนะนำจากแพทย์ หรือแพทย์สั่งใช้ในการรักษาโรคจะไม่ส่งผลเสียต่อร่างกายเท่าไหร่นัก แต่สำหรับคนที่ใช้ด้วยตนเองในปริมาณที่มากและระยะเวลายาวนานก็จะมีผลเสียตามมาด้วยเช่นกัน การใช้ยานอนหลับเป็นเวลานานทำให้คุณภาพการนอนแย่ลง ผลข้างเคียงที่เห็นได้ชัดคือเวลากลางวันอาจมีอาการซึมเศร้า ไม่แจ่มใส ปวดศรีษะ มึนงง อาจจะมีอาการท้องผูกหรือท้องเสียร่วมด้วย การรับยาเกินขนาดผลข้างเคียงที่เป็นอันตรายนั้นอาจถึงขั้นเป็น โรคอัลไซเมอร์ ได้ในอนาคตและขั้นร้ายแรงที่สุดอาจทำให้เกิดการกดการหายใจจนเสียชีวิตในที่สุด